Leren lezen – ook als het “niet nodig” is

De werknemers van Drechtwerk Productie en Drechtwerk Groen hoeven niet te kunnen lezen voor hun werk. Toch mogen ze drie uur per week, onder werktijd, leren lezen bij Prago. “Het is belangrijk dat zij er zelf iets aan hebben. Voor hun eigen welbevinden.”

Joke (66) werkt ‘in de productie’. Op dit moment betekent dat: doosjes dichtplakken waar chocola in gaat. Dat doet ze fulltime bij werk- en ontwikkelbedrijf Drechtwerk in Dordrecht. Behalve op donderdagochtend, want dan pakt ze de lift naar een verdieping hoger om daar les te krijgen in lezen en schrijven. Dat vindt ze heerlijk. “Ik leer nieuwe woorden. Dat helpt, want dan kan ik weer meer lezen. En ik houd van lezen. Ik ga graag naar de bieb. Elke week haal ik nieuwe boeken. Die met grote letters.”

Voor haar werk hoeft Joke niet te kunnen lezen en schrijven. Op de afdelingen ‘productie’ en ‘groen’ van Drechtwerk kun je prima werken als laaggeletterde zoals Joke, of zelfs als analfabeet. Je hoeft ook niet digitaal vaardig te zijn of te kunnen rekenen. Dankzij ontwikkelbedrijven als Drechtwerk hebben mensen als Joke een baan.

Basisvaardigheden

Toch zijn het deze basisvaardigheden (lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden) die Joke en haar collega’s elke week leren. Waarom? Dina Versloot, opleidingscoördinator bij Drechtwerk: “Als ontwikkelbedrijf vinden wij het belangrijk dat onze mensen nieuwe dingen leren, verder komen, stapjes vooruit zetten. Het is niet noodzakelijk dat wij er als werkgever direct baat bij hebben. Het is ook belangrijk dat zij er zelf iets aan hebben. Voor hun eigen welbevinden.”

Daarom werkt Drechtwerk samen met Prago, een stichting die lessen basisvaardigheden verzorgt voor volwassenen die moeite hebben met leren. De cursisten van Prago zijn vrijwel altijd laaggeletterd en kunnen niet terecht in het reguliere onderwijs, omdat ze zich daar om wat voor reden dan ook niet thuis voelen. Anders dan andere taalaanbieders geeft Prago ook les aan mensen met een licht verstandelijke beperking (lvb). Binnen de gezelligheid van de groep volgen de cursisten van Prago individueel onderwijs, op hun eigen niveau en in hun eigen tempo. Er is veel begeleiding en veel persoonlijke aandacht voor de cursisten. De locatie bij Drechtwerk is een van de ongeveer zestig leslocaties waar Prago lesgeeft.

Effect

Voor de werknemers van Drechtwerk verzorgt Prago de ‘training’ op het laagste niveau. Dat doen ze in het gebouw van Drechtwerk zelf, tijdens werktijd. Er is ook een opleider die onderwijs aanbiedt op een wat hoger niveau. Versloot kijkt samen met de opleider hoe de training eruit moet zien en voor wie welke training het meest geschikt is. Ze is blij met Prago. “Het leren van basisvaardigheden op de manier die Prago aanbiedt, heeft effect. We zien dat onze werknemers hier echt plezier aan beleven. Ze gaan zelfs naar de les tijdens de vakantie, als het dus helemaal niet hoeft. Dat is een héél goed teken.”

En daar heeft Drechtwerk als werkgever dan toch, op een indirecte manier, ook weer baat bij. Versloot vertelt dat veel werknemers een vorm van onderwijs of een training volgen. “Of het nu gaat om basisvaardigheden of functiegerelateerde trainingen, in het algemeen vinden mensen het fijn om deel te nemen. Dit kan ook indirecte effecten hebben. Zo is het verzuim laag bij Drechtwerk. Dit zou een effect kunnen zijn, maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat hiervoor geen harde bewijzen zijn. Onze werknemers hebben over het algemeen plezier in hun werk.” Werkplezier is bij een ontwikkelbedrijf misschien nog wel belangrijker dan bij een ‘gewoon’ bedrijf, omdat de werknemers weinig andere opties hebben. Zij stappen door hun arbeidsbeperking niet gemakkelijk over naar een andere werkgever.

Ook Joke werkt al 24 jaar bij Drechtwerk. Ze heeft het nog steeds naar haar zin. Dat komt ook een beetje door de lessen op donderdagochtend. Versloot: “Alleen al het feit dat werknemers onder werktijd naar de les mogen, doet iets. Het is een blijk van waardering. Dat is heel belangrijk voor hun eigenwaarde.”

Folder

De stapjes die de Prago-cursisten zetten, lijken misschien heel klein. Versloot: “Ze leren bijvoorbeeld een eenvoudige folder lezen van de supermarkt. Maar als je dat eerst niet kunt en later wel, is dat een enorme verbetering in je leven.”

Joke gaat nu zo’n jaar of drie naar de lessen van Prago bij Drechtwerk, bij docent Peter Gerritsen en begeleider Helene de Jong. Tijdens de les werken de deelnemers meestal aan een actuele tekst van Nieuwsbegrip, met bijbehorende vragen. Ze kijken ook vaak Nieuws van de Week, een speciale uitzending van de NOS voor volwassenen die de gewone nieuwsuitzendingen te moeilijk vinden. De rest van de les volgen ze hun individuele leertraject. In de drie jaar dat ze naar school gaat bij Prago, is Joke enorm vooruitgegaan. Begeleider Helene de Jong: “Toen Joke hier kwam, wilde ze eigenlijk te snel, ze sloeg letters over. Na een tijdje kreeg ze meer rust. Toen lukte het. En nu kiest ze elke week boeken uit in de bibliotheek! Wij zijn echt trots op Joke.”

Pauze

De wekelijkse les van Prago bij Drechtwerk duurt drie uur. Er is een les in de ochtend en een les in de middag. Hoewel het langer duurt dan de andere lessen van Prago (die zijn meestal twee uur) vinden de deelnemers het niet zwaar of saai. Opleidingscoördinator Versloot: “Het is sowieso niet verplicht. We stimuleren mensen wel om naar les te gaan, maar als het echt niet gaat, dan hoeft het niet. Dus de deelnemers zijn van zichzelf al gemotiveerd. Ik zie ook dat Peter en Helene de lesonderdelen goed afwisselen. Ze zijn erg alert op de behoeften van de verschillende deelnemers. En als de aandacht even verslapt, dan krijgen ze gewoon pauze. Geen probleem.”

Zo werken Drechtwerk en Prago effectief en plezierig samen. Daar heeft iedereen baat bij. Ook Joke. Zij zegt: “Volgend jaar ga ik met pensioen. Dat lijkt me ook leuk. Want dan heb ik nog meer tijd om te lezen.”